سندروم تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome) یکی از شایع ترین بیماری‌های مربوط به اعصاب محیطی است که به دلیل فشار بر عصب مدیان در مچ دست به وجود می‌آید. این عصب از میان تونلی به نام “تونل کارپ” عبور می‌کند که درون آن ، تاندون‌ها و اعصاب دست قرار دارند. هنگامی که فشار روی این عصب زیاد شود ، علائمی همچون درد ، گزگز، بی‌حسی و ضعف در دست و انگشتان ظاهر می‌شود. این سندروم به ویژه در افرادی که حرکات تکراری با دست انجام می‌دهند ، رایج تر است. شناخت علل و علائم این بیماری به پیشگیری و درمان به موقع کمک زیادی می‌کند.
انواع حالات نشانگان دالان مچ دست
دکتر حمید پردیس ، یکی از بهترین متخصصان ارتوپد در شیراز ، بیان می کند که این سندروم سه نوع دارد که عبارتند از:
CTS خفیف
در مرحله خفیف سندروم تونل کارپال ، علائم معمولاً متناوب و گاهی غیرمستقیم هستند. بیماران ممکن است احساس گزگز و بی‌حسی در انگشتان داشته باشند ؛ به‌ویژه در هنگام بیدار شدن از خواب. دردها اغلب پس از استراحت و کاهش فعالیت تکراری کمتر می‌شوند. در این مرحله ، هنوز احتمال بهبودی با تغییر در سبک زندگی و اقدامات محافظتی بالا است. استفاده از مچ بند در هنگام شب و انجام تمرینات کششی می‌تواند به کاهش فشار بر عصب مدیان کمک کند.
CTS متوسط
در مرحله متوسط ، علائم بیشتر و شدیدتر می‌شوند و ممکن است در طول روز نیز رخ دهند. بیماران علاوه بر گزگز و بی‌حسی ، دردهایی را تجربه می‌کنند که به سمت ساعد و حتی شانه‌ها نیز منتشر می‌شود. در این حالت ، انجام فعالیت‌های روزانه مانند تایپ کردن ، نگه داشتن تلفن همراه یا حتی بلند کردن اشیا می‌تواند دشوار شود. همچنین قدرت دست نیز به مرور زمان کاهش می‌یابد. در این مرحله ، نیاز به درمان‌های تخصصی تر مانند فیزیوتراپی یا تزریق استروئیدها ممکن است ضروری باشد.
CTS شدید
در مرحله شدید سندروم تونل کارپال ، علائم به‌طور مداوم و بدون وقفه ادامه دارند. بی‌حسی و ضعف به گونه‌ای است که ممکن است بیمار قدرت نگه داشتن اشیا را به‌طور کامل از دست بدهد و دردها شدید و مزمن شوند. در این مرحله ، ممکن است آسیب دائمی به عصب مدیان وارد شود و درمان‌های محافظتی کافی نباشند. جراحی برای آزاد سازی عصب و رفع فشار از تونل کارپال معمولاً به عنوان آخرین راه‌حل توصیه می‌شود.
دلایل بروز بیماری نوروپاتی تونل کارپال چیست؟
- تکرار حرکات دستی
- استفاده مداوم از ابزارهای لرزشی
- تایپ طولانی مدت
- استفاده مداوم از تلفن همراه
- دیابت
- چاقی
- آرتریت روماتوئید
- بارداری
- کم‌کاری تیروئید
- آسیب‌های مچ دست
- وراثت
- سبک زندگی کم‌تحرک
- استفاده بیش از حد از ابزارهای دیجیتال
- بیماری‌های التهابی
- ناهنجاری‌های استخوانی
- تورم تاندون‌ها
- نقرس
- فشارهای کاری
- فشردگی عصب به دلیل کیست یا تومور
- فعالیت‌های ورزشی مکرر
سندروم تونل کارپال با چه علائمی بروز پیدا می‌کند؟
برخی از علائم مربوط به این بیماری در جدول زیر ذکر شده است که عبارتند از:
| بی حسی و گزگز در انگشتان⬅️ | احساس بی‌حسی یا گزگز معمولاً در انگشت شست ، اشاره و میانی رخ می‌دهد. این علائم به ویژه در شب‌ها بیشتر می‌شوند و ممکن است موجب بیدار شدن فرد از خواب شوند. |
| درد در مچ و دست⬅️ | دردهای ناشی از سندروم تونل کارپال به‌صورت تدریجی شروع می‌شوند و در ناحیه مچ و دست متمرکز هستند. این دردها گاهی به سمت ساعد و شانه نیز گسترش پیدا می‌کنند. |
| احساس سوزش یا سوزش خفیف⬅️ | برخی افراد ممکن است در ناحیه انگشتان یا مچ احساس سوزش کنند که با افزایش فشار بر عصب مدیان مرتبط است. این سوزش ممکن است به تدریج شدت بیشتری پیدا کند. |
| کاهش قدرت دست⬅️ | افرادی که به سندروم تونل کارپال دچار شده‌اند ، ممکن است به مرور زمان ضعف در دست را تجربه کنند. این ضعف به خصوص در نگه داشتن اشیا یا انجام کارهای روزانه مانند بستن دکمه لباس مشهود است. |
چه دسته از افرادی بیشتر به سندروم تونل کارپال دچار می‌شوند؟
این سندروم عصبی ، بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در مشاغلی فعالیت دارند که نیاز به حرکات تکراری با دست دارند که عبارتند از :
- افرادی که کارهای دفتری انجام می‌دهند و به‌طور مداوم از کیبورد یا ماوس استفاده می‌کنند ، در معرض خطر بالاتری قرار دارند.
- کارگران صنایع سنگین که از ابزارهای لرزشی استفاده می‌کنند
- ورزشکاران حرفه ای
- نوازندگان
- افرادی که در کارهای هنری مانند نقاشی و سفال‌گری فعالیت دارند
- برخی مشاغل خاص مانند آشپزی ، خیاطی و مکانیکی نیز می‌توانند به بروز سندروم تونل کارپال منجر شوند.
چگونه می‌توان از گیرافتادگی عصب در داخل تونل کارپ پیشگیری کرد؟
برای جلوگیری از این عارضه نوروپاتی ، اقدامات زیر را باید انجام داد:
✔️استفاده از تکنیک‌های ارگونومیک
تجهیزات کاری مانند صندلی و میزهای ارگونومیک و تنظیم صحیح وضعیت مچ دست در هنگام کار می‌تواند فشار بر عصب مدیان را کاهش دهد.
✔️تمرینات کششی دست و مچ
انجام تمرینات کششی و تقویتی برای مچ و انگشتان به صورت منظم می‌تواند از ایجاد فشار اضافی بر روی عصب مدیان جلوگیری کند.
✔️استفاده از مچ بند حمایتی
استفاده از مچ بندهای مخصوص به ویژه در هنگام شب یا در طول فعالیت‌های روزانه می‌تواند از ایجاد فشار بر عصب و بروز علائم سندروم تونل کارپال جلوگیری کند.
✔️ استراحت‌های منظم حین کار
در هنگام کارهای طولانی‌مدت با دست ، استراحت‌های منظم و کوتاه مدت به کاهش فشار و خستگی عضلات و عصب‌ها کمک می‌کند.
✔️کنترل وزن و مدیریت بیماری‌ها
کنترل وزن بدن و مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت و کم کاری تیروئید می‌تواند از ایجاد یا تشدید سندروم تونل کارپال جلوگیری کند.
